📢 Dziś kilka słów na temat fascynującego zagadnienia – związku: emocje, logika. Są to dwa kluczowe aspekty naszej psychiki, które wpływają na zachowania, wybory i podejmowane przez nas decyzje. Emocje są nieodłącznym elementem życia – to uczucia i reakcje, które wzbierają w nas w odpowiedzi na różnorodne sytuacje. Z drugiej strony, logika reprezentuje nasze zdolności rozumowania, analizy faktów i podejmowania racjonalnych decyzji.
Czasem trudno okiełznać emocje – tak często przecież mówimy lub słyszymy od innych: poczekaj, przemyśl to „na chłodno”, prześpij się z tym, nie podejmuj decyzji w gniewie – bo wiemy, ze panowanie nad emocjami to sztuka.
Z kolei synonimem pojęcia „emocja” jest afekt – to emocja bardzo silna, która kontroli nie podlega lub podlega jej w minimalnym stopniu, stąd pojęcie „zbrodnia w afekcie”.
🔍🔍 Emocja powstaje gdy świadomie lub nieświadomie wartościujemy jakieś zdarzenie jako istotne dla nas, dla naszego celu, dobrostanu. Jeśli zdarzenie nam sprzyja, odczuwamy emocję jako pozytywną, jeśli nie – negatywną. Pamiętajmy jednak, że nie ma dobrych i złych emocji – potrzebujemy ich wszystkich. Dziś wymienię tylko te podstawowe czyli takie, które umiemy odczuwać już jako niemowlaki:
😀radość,
☹️smutek,
😱strach,
😡gniew,
🤨zdziwienie,
🤢wstręt.
Jako ciekawostkę dodam, że ekspresja mimiczna tych emocji jest uniwersalna – zasada ta wykorzystana została przez twórców międzynarodowych ikonek emoji – emocje wyrażone na wstawionych przeze mnie powyżej emotkach zostaną tak samo zinterpretowane przez mieszkańców każdego zakątka świata, każdej kultury, bez względu na różnice językowe.
🔎🔎Do czego służą nam emocje? I dlaczego często biorą górę nad rozsądkiem?
✅ Prymat emocji: Emocje mają głęboko zakorzenione znaczenie w naszym umyśle, ponieważ odzwierciedlają ewolucyjne mechanizmy przystosowawcze. W przeszłości, nasza zdolność do szybkiego reagowania emocjonalnego była kluczowa dla przetrwania w niebezpiecznych sytuacjach. Na przykład, reakcja strachu na widok drapieżnika skłaniała nas do ucieczki, co chroniło przed zagrożeniem. Te wrodzone reakcje emocjonalne przetrwały do dzisiaj, choć teraz mamy do czynienia z różnorodnymi sytuacjami, które nie zawsze wymagają tak nagłej reakcji.
Mowa o „mózgu emocjonalnym”, co oznacza, że mózg reaguje na bodźce emocjonalne jeszcze przed pełnym przetworzeniem informacji przez systemy spostrzegania. W praktyce oznacza to, że nasz umysł może już oceniać, co jest dobre, a co złe, korzystne lub niekorzystne, bezpieczne lub zagrażające zanim zdążymy świadomie zrozumieć szczegóły danej sytuacji.
✅ Szybkość przetwarzania emocji: Emocje są przetwarzane w starszych częściach mózgu, takich jak układ limbiczny, który jest odpowiedzialny za nasze reakcje emocjonalne, jak również tętno, pocenie się, szybkość oddechu. Ten proces jest o wiele szybszy niż logiczne myślenie, które angażuje bardziej zaawansowane obszary mózgu, takie jak kora przedczołowa. Kiedy otrzymujemy bodziec emocjonalny, nasz mózg reaguje automatycznie i natychmiastowo, zanim zdążymy przemyśleć sytuację w sposób racjonalny.
✅ Wpływ na postrzeganie: Emocje mogą znacząco wpłynąć na to, jak postrzegamy i interpretujemy otaczający nas świat. Na przykład, jeśli jesteśmy wściekli, to nasza ocena sytuacji może być bardziej negatywna, a jeśli jesteśmy szczęśliwi, widzimy świat w jaśniejszych barwach. Emocje pełnią rolę filtrów, które mogą zaburzyć naszą zdolność do obiektywnej oceny rzeczywistości, prowadząc do podejmowania decyzji bez oglądania się na fakty.
✅ Zaangażowanie osobiste: Kiedy jesteśmy emocjonalnie zaangażowani w jakąś sytuację, na przykład w konflikcie interpersonalnym lub bliskim związku, nasze emocje stają się jeszcze silniejsze. To może wpłynąć na naszą zdolność do rzeczowego myślenia i analizy, a nasze wybory mogą być bardziej związane z ochroną naszych emocjonalnych interesów niż z podejściem opartym na logice. Dlatego np. będąc zakochanymi, na początku związku, poznając dopiero daną osobę mamy tendencje do ignorowania tzw. red flags czyli sygnałów alarmowych w zachowaniu partnera/rki.
✅ Lęki i obawy: Emocje, takie jak strach czy lęk, mogą prowadzić do podejmowania irracjonalnych decyzji. Mechanizmy obronne powiązane z unikaniem (np. wyparcie, tłumienie, odkładanie na później) działają szczególnie silnie w przypadku występowania lęku – gdy czujemy lęk, nawet nieuzasadniony, możemy wykazywać zachowania ograniczające naszą zdolność do podejmowania racjonalnych wyborów.
🔔 Już mówiłam ale powtórzę – emocje same w sobie nie są ani dobre ani złe czy niewłaściwe. Są naturalną i nieodłączną częścią naszego ludzkiego doświadczenia. Jednak kluczem do zdrowego podejmowania decyzji jest równowaga między emocjami a logiką. Zrozumienie swoich emocji, świadome ich doświadczanie i nauka, jak nimi zarządzać mogą pomóc podejmować bardziej racjonalne i przemyślane decyzje. Tego właśnie uczymy się na terapii. Uczymy się samokontroli emocjonalnej czyli sterowania emocjami poprzez ich hamowanie lub podsycanie.
📣 Pamiętaj – zintegrowanie emocji z logiką pozwoli Ci podejmować bardziej wyważone i satysfakcjonujące decyzje życiowe.